Προγράμματα ΟΑΕΔ: Ο εργασιακός Μεσαίωνας του σήμερα και του αύριο
Μετά τα πρόσφατα φορολογικά μέτρα που εξήγγειλε η
νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση της ΝΔ έτσι ώστε να «διευρύνει την φορολογική βάση» είναι προφανές ότι αυτοί που θα
πληγούν περισσότερο είναι στην συντριπτική τους πλειοψηφία μισθωτοί που
αμείβονται με ΔΠΥ, και αυτοαπασχολούμενοι. Την ίδια μάλιστα στιγμή μειώνεται ο
συντελεστής φορολογίας των Ανώνυμων Εταιρειών, ενώ γίνονται χαριστικές
ρυθμίσεις στις επιχειρήσεις που φοροδιαφεύγουν και εισφοροδιαφεύγουν, με τη
διαγραφή πρόστιμων και προσαυξήσεων σε ληξιπρόθεσμες οφειλές.
Στην περίοδο της οικονομικής κρίσης που διανύουμε, το ποσοστό της
ανεργίας διαμορφώθηκε στο 27,8% (ΕΛΣΤΑΤ, Οκτώβριος 2013) και η Ελλάδα κατέκτησε
τη θλιβερή πρωτιά στην ΕΕ. Αυτό σε πραγματικά νούμερα σημαίνει 1.387.520
άνεργοι και 3.360.513 άτομα μη ενεργά οικονομικά.
Ο ΟΑΕΔ με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ υλοποιεί προγράμματα για άνεργους
είτε με επιταγή κατάρτισης (voucher) είτε με κοινωφελή εργασία σε δημόσιους φορείς.
Όμως, τι ακριβώς είναι αυτά τα προγράμματα και κατά πόσο συμβάλλουν πραγματικά
στη μείωση της ανεργίας; Ένα πρόσφατο
πρόγραμμα που σχεδόν έχει ολοκληρωθεί είναι το «voucher για νέους
18-29» κατηγοριών ΠΕ και ΔΕ, το οποίο αφορά 5μηνη πρακτική άσκηση σε ιδιωτικές
επιχειρήσεις με καθημερινή 6ωρη υποχρεωτική εργασία και 400€/μήνα για τον
εργαζόμενο και καμία επιβάρυνση για τον εργοδότη. Η αμοιβή του εργαζόμενου δε δίδεται ανά μήνα,
αλλά μετά από πολλούς μήνες (που φτάνουν και τον 1 χρόνο) μετά τη λήξη του
προγράμματος. Αυτό άλλωστε θεωρείται ότι
είναι η επιταγή κατάρτισης (voucher). Και εδώ
προκύπτει ένα εύλογο ερώτημα. Πως μπορεί
ένας άνεργος να δουλεύει επί 5 μήνες μη έχοντας κανέναν οικονομικό πόρο; Πως θα ανταπεξέλθει στις καθημερινές του
ανάγκες;
Επιπλέον, επειδή η σύμβαση αποτελεί σύμβαση πρακτικής άσκησης και όχι εργασίας, δεν κατοχυρώνει στον εκπαιδευόμενο-εργαζόμενο κανένα απολύτως εργασιακό δικαίωμα. Μετά τη λήξη της «πρακτικής άσκησης» δίνονται κίνητρα στον εργοδότη (του καλύπτει ο ΟΑΕΔ 15€/ημέρα για ένα εξάμηνο) να προσλάβει τον εκπαιδευόμενο. Το κίνητρο όμως να χρησιμοποιήσει έναν ακόμη άνεργο για 5 μήνες, χωρίς πάλι καμία επιβάρυνση είναι μεγαλύτερο. Οπότε δεν προκύπτει από κάπου ότι αυτού του είδους τα προγράμματα «χτυπούν» την ανεργία ούτε υπάρχουν επίσημα στοιχεία που να επιβεβαιώνουν κάτι τέτοιο.
Επιπλέον, επειδή η σύμβαση αποτελεί σύμβαση πρακτικής άσκησης και όχι εργασίας, δεν κατοχυρώνει στον εκπαιδευόμενο-εργαζόμενο κανένα απολύτως εργασιακό δικαίωμα. Μετά τη λήξη της «πρακτικής άσκησης» δίνονται κίνητρα στον εργοδότη (του καλύπτει ο ΟΑΕΔ 15€/ημέρα για ένα εξάμηνο) να προσλάβει τον εκπαιδευόμενο. Το κίνητρο όμως να χρησιμοποιήσει έναν ακόμη άνεργο για 5 μήνες, χωρίς πάλι καμία επιβάρυνση είναι μεγαλύτερο. Οπότε δεν προκύπτει από κάπου ότι αυτού του είδους τα προγράμματα «χτυπούν» την ανεργία ούτε υπάρχουν επίσημα στοιχεία που να επιβεβαιώνουν κάτι τέτοιο.
Άλλο παρόμοιο πρόγραμμα υλοποιήθηκε και ειδικά για επιχειρήσεις που
δραστηριοποιούνται στον τουρισμό. Η προσφορά λοιπόν δωρεάν εργατών και
επιστημόνων χωρίς δικαιώματα στις ιδιωτικές επιχειρήσεις είναι ένα ακόμη δώρο
του κράτους προς αυτές σε αντιδιαστολή με τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας που
ίσχυαν μέχρι πρότινος και κατοχύρωναν τους εργαζόμενους.
Για να δούμε όμως τι συμβαίνει και στον δημόσιο τομέα. Τα προγράμματα
κοινωφελούς εργασίας του ΟΑΕΔ καλύπτουν ανάγκες των δημόσιων υπηρεσιών μέσω
5μηνων συμβάσεων πλήρους απασχόλησης με 500€/μήνα (τα οποία επίσης δεν
καταβάλλονται ανά μήνα) την ίδια στιγμή που απολύεται μόνιμο προσωπικό με τη
δικαιολογία τάχα του δυσβάσταχτου και ασύμφορου δημόσιου τομέα. Μετά από τη
λήξη της σύμβασης οι-για 5 μήνες-εργαζόμενοι επιστρέφουν στη δεξαμενή των
ανέργων. Το ερώτημα που προκύπτει σε αυτό το σημείο είναι πως μπορεί κάποιος να
ζει μια φυσιολογική ζωή με περιστασιακές δόσεις εργασίας.
Ο Σαμαράς με περίσσεια περηφάνια ανακοίνωσε στις 29.01.2014 «δουλειά»
για 440.000 άνεργους μέσω τέτοιων προγραμμάτων για την αντιμετώπιση της
ανεργίας. Είναι προφανές ότι αυτά τα
προγράμματα όχι μόνο δεν καταπολεμούν την ανεργία, αλλά προσφέρουν ένα ευέλικτο
φθηνό εργατικό δυναμικό χωρίς απαιτήσεις και δικαιώματα για να συνηθίζει ο
εργαζόμενος να δουλεύει υπό αυτές τις συνθήκες ξεχνώντας όλες τις κατακτήσεις
του παρελθόντος.
Πέραν των οικονομικών συνεπειών στη ζωή μας, η ελαστικότητα αυτού του
τύπου στην εργασία έχει αντίκτυπο και στην ψυχολογία του εργαζόμενου, καθώς δεν
μπορεί να έχει μια συνέχεια στο έργο του και να αναπτύξει πλήρως όλα τα ταλέντα
και τις δεξιότητες του. Καλείται να συμμετέχει όταν υπάρχει ανάγκη και
διώχνεται όταν δε χρειάζεται άλλο.
Τα προγράμματα λοιπόν του ΟΑΕΔ, τα οποία δυστυχώς δεν είναι καθόλου
προσωρινά, αλλά το μέλλον στον κόσμο της εργασίας, δεν είναι κάτι άλλο από
μηχανισμό διαμόρφωσης σύγχρονων σκλάβων. Αποτελούν έκφανση της «ανάπτυξης» για
την οποία μας προορίζουν.
Δίκαιη απαίτησή μας είναι η κατάργηση αυτών των προγραμμάτων και η
εξασφάλιση σταθερής και μόνιμης δουλειάς με πλήρη δικαιώματα για όλους,
επιστήμονες και χειρώνακτες.
Μ. Κ., Γεωλόγος - Άνεργη
